Zâtü’s-savârî Savaşı

Hz. Osman’ın hilafeti döneminde vuku bulan Zâtü’s-savârî savaşı, gemi direklerinin çokluğu dolayısıyla bu ismi almıştır (savârî: direkler). Dönemin Suriye Valisi Muâviye b. Ebû Süfyân ve Mısır Valisi Abdullah b. Sa‘d b. Ebû Serh, sahil şehirlerini ve ele geçirilen toprakları korumak, Akdeniz hâkimiyetini sağlamak amacıyla deniz seferlerine çıkmak için güçlü bir donanma inşa ettiler. Hicri 28 (649) yılında Kıbrıs’a başarılı bir sefer düzenlendi. Müslümanların Akdeniz sahil şeridinde giderek güçlenmesi ve Bizans üslerine yaptıkları başarılı seferler Bizans İmparatorluğunu endişelendiriyordu. Bizanslılar, Doğu Akdeniz’de müslüman Araplar’ın eline geçen yerleri tekrar kazanmak ve bölgede yeniden üstünlük kurmak amacıyla büyük hazırlıklara giriştiler. Muaviye ve Abdullah b. Sa’d Ebû Serh’in işbirliği ile İskenderi’ye tersanesinde hazırlanan ve çok sayıda savaş gemisinden oluşan donma Abdullah b. Sa’d önderliğinde kuzeybatı yönünde açıldı. Donanmanın ikinci kumandanı Muâviye’nin temsilcisi Büsr b. Ebû Ertât idi.

Müslüman donanması Finike ve Antalya açıklarında 500 gemiden oluşan Bizans filosu ile karşılaştı. Bizans donanmasını bizzat İmparator II. Konstans sevk ve idare ediyordu. Savaş henüz şafak sökmeden başladı. Önce oklar, mızraklar atıldı ve Bizans gemilerinin safları yarılana kadar karşılıklı olarak taşlar fırlatıldı. Müslümanlar düşman gemilerinin teçhizatını imha etmek ve yelkenlerini kesmek için uzun kancalar kullandılar ve kendi gemileriyle Bizans gemilerini halat ve zincirlerle birbirine bağlayıp göğüs göğüse bir çarpışmaya giriştiler. Savaş öğleye doğru sona erdiğinde Bizanslılar’dan 20.000 kişi öldürülmüş, müslümanlar da çok zayiat vermişti. Bizans imparatoru II. Konstans, askerlerinden biriyle kıyafetlerini değiştirerek son anda esir düşmekten kurtulmuş ve başka bir gemiyle İstanbul’a kaçmıştır. Müslümanların kesin zaferiyle neticelenen Zâtü’s-Savârî savaşının tarihi İslam kaynaklarında H. 31 (652) veya 34 (655) şeklinde verilmektedir. Bu savaş ile Bizans’ın Doğu Akdeniz’deki hâkimiyetine son verilmiştir.